Trampoline

Trampoline springen is toch een enerverende ervaring. Maakt niet uit hoe oud je bent, hoewel het na een bepaalde leeftijd misschien af te raden is. Het gevoel even te zweven en het gevoel een grens op te zoeken, hoe hoog je kan springen en dan de spanning of je weer goed terecht komt of gaat vallen.
Op school hadden we een grote trampoline in de gymzaal. Dat was wel een dingetje, want er gingen natuurlijk altijd geruchten dat er iemand wel iemand kende die weer iemand kende, die iets gebroken had. Dat maakte het meteen heel spannend om erop te mogen springen. Bovendien konden we er alleen gebruik van maken als de klas groot genoeg was om er omheen te staan met de handen omhoog, om zo het val risico te verminderen. In het midden was het rode kruis waar je bij in de buurt moest blijven. Sprong je te ver van het kruis af dan was het einde oefening en was de volgende aan de beurt. Alles om risico's te verminderen. Ik vond het altijd leuk om te springen, maar vond het tegelijk maar niks dat iedereen er om heen stond en ik dus letterlijk in het middelpunt van de belangstelling sprong. Dat vond ik nooit een succes en het ontbrak mij aan vertrouwen om er dan iets van te maken. Ik kon dan ook niet springen zoals een ander dat deed, maar was ook niet de slechtste, dat was een beetje een troost.
Een dag als gister, voelde voor mij als dat trampoline springen. Alleen ontbrak het dit keer gelukkig aan de faalangst. Hulp krijgen van een groep mensen, die zonder eigen belang de moeite nemen een paar uur flink wat werk te verzetten. Dat doet mij goed. Serieus genomen worden en het vertrouwen van anderen krijgen, die ik tot een paar maanden geleden niet kende, is net als die trampoline. Tijden lang sprong ik op de grond en werd wel zichtbaar, maar het springen op de trampoline maakt het zoveel makkelijker om zichtbaar te zijn. Deze mensen zijn een onderdeel van de trampoline, want er zijn zoveel meer mensen die mij op verschillende manieren helpen en steunen. Dus mocht iemand ooit aan je vragen wat je betekend voor een ander, kan je zeggen dat je een trampoline bent!

productieleider en gastvrouw ineen

Een intensieve dag vandaag. Met de club ondernemers hadden we een dagje productie gepland, voor SuperMirthe's Lichtpuntjes wel te verstaan. Al weken had ik een mooie productie kunnen draaien met de voorraad kaarsresten en de smeltketel. Zo stond er een mooie lading klaar met kaarsen om in te pakken en dat scheelt me enorm in het aantal uren dat ik er insteek. Soms zit ik tot 11 uur 's avonds in te pakken, om de ketel weer aan te zetten zodra ik om half 8 beneden ben. Het is dan niet zo gek dat ik wel 60 uur op de teller kan zetten elke week.
Het geeft niet, ik vind erg leuk om te zien wat een toestroom er is en ik ben enorm blij dat ik ook deze maand toch een enkele kaars verkoop. Wat ik niet had verwacht. Wat ook leuk is, terwijl hier volop wordt gewerkt dat de deurbel gaat en weer een lieve vrouw die haar tasje met kaarsresten komt brengen. Wat kan ik mij dan dankbaar voelen met het werk dat ik doe.
Vandaag, 16 maanden na het overlijden van Mirthe, kan ik ervaren hoe het is om productieleider te zijn en gastvrouw tegelijk. Het is wereld op zijn kop, denk ik wel eens. Het leuke is dat ook hier weer nieuwe dingen uit rollen, nieuwe voornemens om dit vaker te doen, nieuwe verkoop initiatieven of workshops om te geven. Kaarsen zijn zo veelzijdig, als rouwproduct of een activiteit voor een kinderfeestje. Het houdt het leuk en enerverend.

cocon in beeld

Langzaamaan trekt de mist in mijn hoofd op en wordt dat vacuum doorbroken dat al de hele maand om mij heen hangt. Er komt weer beweging in de projecten die ik gestart ben of waar ik aan deel neem of waar ik voornemens in had om verder uit te werken.
Vorige week is het vervolg gestart van de ondernemerstraining, waar ik in september ook aan deel nam. Het is een compleet nieuwe groep, leden die serieuze plannen hebben, maar waar toch nog het nodige geconcretiseerd moet worden. Of we onszelf/onderneming in 10 minuten wilden pitchen, die eerste bijeenkomst. 10 minuten is lang voor een pitch, dus dat had wel voor verwarring gezorgd. Eigenlijk meer een presentatie, maar ook dat kan je verschillend interperteren. Hoe dan ook, je werd voor de groep verwacht te gaan staan en het woord te nemen. Ik merk dat ik daar plezier in begin te krijgen, terwijl ik het altijd vreselijk vond om een spreekbeurt of iets dergelijks te geven. Tijdens de opleiding vond een presentatie zenuwslopend, maar ook dat begon te wennen. Het plezier te ervaren is prettig, geeft goede moed voor de volgende presentaties.
Iets wat ook goede moed geeft is samenwerken aan dat ene grote doel, dat mij telkens haalbaarder gaat lijken, waar ik vorig jaar nog dacht dat het een utopie was: de zorg verbeteren voor kinderen met een hersentumor. In gesprek met andere ouders, blijkt er veel meer ruimte voor verbetering te zijn, dan ik dacht en dan ik zelf heb ervaren. Dat is geen troost, moet ik zeggen, het duidt de noodzaak nogmaals.
Voor dat gesprek, deze bijeenkomst, werd gevraagd om iets mee te nemen dat symbool staat voor het proces tijdens en na het ziek zijn van je kind. Ik heb die periode regelmatig beschreven als een cocon, een kinderkankercocon. Vanaf het moment dat je het ziekenhuis binnen stapt en de medische mallemolen in gesleurd wordt, bevind je je in een totaal andere wereld. Aansluiting bij je vrienden en familie is niet meer vanzelfsprekend en gedurende het proces vind je meer begrip bij mensen die voorheen vreemden waren, zowel andere ouders, als medisch personeel, zijn een enorme steun geworden, vertrouwd. Waardoor het eigenlijk niet zo heel vervelend is om in het ziekenhuis te verblijven, het is zelfs een gemis wanneer dat weg valt, na behandeling of helemaal na overlijden (gelukkig was ik de enige die dat laatste heeft mee gemaakt in deze groep).
Die cocon, die wilde ik wel meenemen, maar meer dan een symbool is het niet, dus hoe kon ik daar een voorwerp van maken dat ik mee kon nemen? Ik bedacht dat een glazenpotje daar wel voor geschikt is. Het is een harde huls waardoor communicatie en contact moeizamer gaat dan voorheen. Niet flexibel, want zo rekbaar is die cocon niet. Nog beter een bruin glazenpotje: wij konden wel naar buiten kijken, zien wat er om ons heen gebeurde, maar andersom was dat veel moeilijker. Het blog heeft daar wel veel aan bij gedragen, dat onze omgeving in elk geval kon volgen wat we allemaal mee maakten en bij benadering konden in voelen hoe dat moet zijn geweest. Maar dat nam de barriere van de cocon niet volledig weg. Na de behandeling waren de uitdagingen nog groter dan tijdens de behandeling. Ineens moet je het echt allemaal zelf doen en zijn er nog maar weinig vragen die beantwoord kunnen worden met 'zeker' of 'zeker niet'. Bijna elke resterende vraag had het volgende antwoord: de tijd zal het leren. Denk maar vragen als: zal ze kunnen lopen? zal ze leren lezen en schrijven? zal ze naar speciaal onderwijs gaan? zal ze vriendjes en vriendinnetjes hebben? zal ze... Alle duidelijkheid die je wil is er bij niemand uit te persen. En eigenlijk is het enige dat de meeste duidelijkheid kon bieden, de situatie zoals die zich nu aan ons heeft voorgedaan: overlijden.
Het glazen potje is hieronder te zien, dat ik mee nam. De 4 poppetjes die ik er in had gedaan als symbool voor onze 4 gezinsleden, waren door Lars uitgekozen en uitgeleende 'go-go's' Iets waar hij nog geregeld mee speelt op het schoolplein en in zijn klas nog erg leeft als rage.
De gogo's liggen in de cocon over elkaar heen en niet geordend, overgeleverd aan de chaos en de grilligheid van de kanker. Dat gevoel is nog lang gebleven, hoewel ik op een gegeven moment tijdens te tweede behandeling het gevoel had steviger te staan, maar dat werd  uiteraard ondermijnd door de achteruitgang die Mirthe liet zien en uiteindelijk het overlijden.
Zoals het potje mooi laat zien is er in de cocon weinig bewegingsruimte. De ruimte die er is zit bovenin het potje, dat is ademruimte. Bij stress is deze ademruimte niet toereikend, maar je hebt het er mee te doen.

toeschouwer?

Als kind voelde ik me niet helemaal thuis in deze vreemde wereld. Het leek alsof iedereen wist wat er van hem of haar gevraagd was en dat ik ergens de informatie niet had opgepikt, niet had gekregen of de ongeschreven regels niet begrepen had. Ik zocht mijn richting en dacht die bij anderen te vinden.
Hetzelfde gevoel kreeg ik elke keer weer, bij elke nieuwe levensfase. Net als ik dacht er iets van te begrijpen en op dat inzicht verder te borduren, ging het weer mis en had ik weer het gevoel er niets van te begrijpen. Die vreemde wereld, die voelde vaak genoeg onvriendelijk en te hard voor mij.
Zelfs het mooiste wat mij gebeurde: nmoeder worden, vond ik niet zo simpel. Weer leken er allerlei vreemde regels, die ik niet begreep. Ik voelde me zelf weer dat kind, dat zich niet thuis voelde. Maar dat kon niet, ik had nu een kind, dan kon ik me niet veroorloven weer dat kind te zijn, dat ik was geweest. Ik leerde er mee om gaan, leerde net als elke fase of rol die ik eerder had verworden, om te toveren tot een volwassen rol. Met veel zwoegen, hard werken, therapie, zelf reflectie en vooral zoeken naar wie ik zelf was. Ik had al zo'n lange weg afgelegd, dat ik dacht de eindstreep wel te zien.
Toen Mirthe ziek werd, voelde ik me weer dat kleine kind in dat grote ziekenhuis, met de vele nieuwe taken die op mijn schouders rustten. Ik wilde dat niet, kon dat niet en had er niet zo veel zin in, eigenlijk. Maar ja, wie wel? Voor Mirthe zette ik dat allemaal aan de kant en zette de schouders eronder. In no time leerde ik ook deze rol, het moederschap XXXXXXL, als een volwassene te dragen. Stapje voor stapje leerde ik dat ik de wereld van mij kan maken. Niet door af te wachten, niet door met de armen over elkaar te sippen dat ik dit niet wil, maar door te doen wat alleen op dat moment gedaan kon worden: zorgen voor een omgeving waarin genezing op alle vlakken in het werk werd gesteld. De domper dat het niet zo werkte, dat genezing geen optie was, en dat er weer nieuwe taken te wachten lagen, gaven me een moment het gevoel weer dat kind te zijn. Niet wetend wat te doen. Inmiddels wel gewend aan dat gevoel en inmiddels wel gewend het niet meer bij anderen te zoeken, maar de eigen navigatie te gebruiken om de koers uit te zetten, werd deze laatste fase van Mirthe's leven door een volwassen moeder gedragen.
Mirthe's dood gaven me weer het gevoel niet te weten wat te doen, hoe me te voelen en gaven me weer het gevoel mij in een vreemde wereld te begeven. Een wereld die ik al wel kende, het is de wereld van de rouwenden. Het is inmiddels bijna 16 maanden geleden dat ik deze wereld weer betrad. Het vreemde is er vanaf, het vertrouwde komt steeds meer en steeds vaker. Ook in deze wereld word ik meer en meer volwassen.
Daardoor weet ik hoe ik hiermee om kan gaan. Ik weet dat ik nog vaak het gemis zal voelen en de tranen zal voelen stromen. Ik weet dat ik over het gemis en over de streken van Mirthe zal blijven praten.
Volwassen worden is niets meer of minder dan weten wat je aan je zelf hebt. Zorg dragen voor je zelf en er naar handelen en verantwoordelijkheid nemen voor de gevolgen. Volwassen zijn is niet stoer doen en doorbijten, waardoor anderen denken dat je het wel redt. Nee, als volwassene mag je nog steeds huilen, tikkertje spelen en lachen om de ander die een misstap maakt op de ladder. Volwassen zijn is de wereld betreden en er onderdeel van uitmaken. Volwassen zijn is nog steeds kind kunnen zijn met de vaardigheden die het leven je heeft gegeven.

werkoverzicht

En dan toch lijkt er een einde te komen aan deze lange maand. Een maand waarin ik de broodnodige rust kreeg. Weinig stress van af te maken opdrachten of markten waar ik heen moest. Lekker enerzijds, maar anderzijds altijd als de rust is gekeerd op het ene vlak, komt de onrust op het andere vlak.
Ach en de rust is betrekkelijk, want het is wel fijn dat ik thuis kan door werken.

 Om een impressie te geven wat er de afgelopen weken ons huis heeft gevonden, volgen er wat foto's van de voorraad, van giften en pakketjes die bezorgd werden.

Een groot gedeelte is al wel verwerkt, maar nog mag ik niet klagen. De aanlevering zit goed op stroom. En het verwerken wordt alleen maar leuker doordat nu deze mooie smeltketel goed zijn werk doet. 2 weken geleden aangeschaft en wat een plezier heb ik er al van gehad!

In een dag kan ik vele malen meer kaarsen maken dan voorheen en het kost me minder moeite, doordat de smeltblikken op een formaat zijn, dat standaard kaarsen in hun geheel gesmolten kunnen worden. Voorheen hakte ik elke kaars in stukken en dat is best een klus, wanneer er zoveel verwerkt moet worden. Het is namelijk ook zo, dat ik heel veel kaarsen krijg, die niet of nauwelijks hebben gebrand. Ik ben er blij mee, want dan heb ik meer om te verwerken :)

Dus blij als ik ben, kan ik lekker door blijven werken. Het stroomt hartjes op het moment. Niet alleen de grote, maar ook de kleine drijfhartjes. Er staat weer wat op de planning, rara wat zou dat zijn?

Zorg dat je Jezelf past

Zorg dat je jezelf past.
Geen ander kan weten hoe jij jezelf het beste past
Alleen jij weet hoe jij jezelf gegoten zit

Zorg dat je jezelf past
In elke vezel van je lijf zit jij
In elke beweging zit jij

Zorg dat je jezelf past
Geef je niet weg, hou van jezelf
Alleen jij weet hoe jij dat het beste doet

Zorg dat je jezelf past

Zonder elke keer ja tegen de ander te zeggen,
maar nee tegen jezelf

Zorg dat je jezelf past
Wanneer je jezelf weg geeft
Wordt je kleiner dan je werkelijk bent

Zorg dat je jezelf past
Wanneer je naast je schoenen gaat lopen
Wordt je groter dan je zelf aan kan

Zorg dat je jezelf past
Zeg Ja tegen jezelf
Ook al is dat nee tegen de ander

Zorg dat je jezelf past
Je hoeft niet geleefd te worden door de regels of omstandigheden
Jij vindt jouw weg op jouw pad, die jouw het mooiste lijkt


Zorg dat je jezelf past
In elk gedachte, handeling en uitspraak
Jij zit in jezelf

Zorg dat je jezelf past
Vul je lijf met jij, maak contact met je lijf
Straal je kracht uit en pas jezelf

Voel je?
Het zit je als gegoten
Niet meer
Niet minder
Precies zo perfect als jij Jezelf zijn kan

Wanneer jij jezelf past,
straal je, ook al begrijpt de ander jouw niet
Wanneer jij jezelf past
Weet jij wat je hart je vertelt
Wanneer jij jezelf past
Heb jij genoeg aan wat je jezelf biedt
Wanneer jij jezelf past
Past het leven jou

Uniek exemplaar in wording

Missen wat je nooit hebt gehad. Verdriet om wat niet komen zal. Huilen om iets wat er niet is geweest. Het kan. Dat begrijp ik pas sinds kort. Ik dacht namelijk altijd dat je niet kan huilen om iets wat je niet hebt gehad. Daarom vond ik het stom van mezelf dat ik destijds huilde om de vader die overleed. Hij was niet de vader die ik me had gewenst en toch rouwde ik om hem. Een tijd lang dacht ik dat het was omdat hij nu nooit meer de vader zou kunnen worden die ik wenste. Maar eigenlijk was het rouwen om de vader die ik nooit heb gehad.
Jezelf toestaan om verdriet te hebben over iets wat je niet hebt gehad, is best moeilijk. Er wordt vaak gedacht dat je niet beter weet, dus waar heb je het over? Zo simpel is het niet. Het is wel de reden dat ik vaak dacht dat mijn verdriet niet zo erg was als van de vriendin die haar vader verloor aan longkanker. Zij zou hem missen in het dagelijks leven. Dat had ik nooit gehad, dus was haar verlies erger en stond ik voor haar klaar. Of de vriendin die haar moeder verloor aan de drank, keer op keer hoorde ik haar verhaal aan, zonder ooit over het gemis van mijnvader te hebben. Dat was nog voor zijn dood. En ik dacht zelf dat ik niet betr wist, dus waarom zou ik het erover hebben?
Zelfs bij Mirthe heb ik gedacht, dat ik haar toch zelf heb laten weten dat ze mocht gaan. Dat ze met het leven dat haar te wachten stond niet akkoord hoefde te gaan. Dat ze beter af was, als genezing niet mogelijk was. Maar loslaten, is iets anders dan het door leven van verdriet. Hoe de 1 zich tot de ander verhoud weet ik niet, ze hebben hoe dan ook met elkaar te maken. En het is goed te weten dat verdriet er mag zijn, ook al is jezelf een andere mening toe bedeeld. Dat klinkt niet logisch, maar is zeker wel waar.
Nu in deze periode waarin het vaarwater rustiger is wat activiteiten betreft, merk ik weer dat ik nog niet ben waar ik wel wil zijn. Merk ik weer hoe diep de geulen zijn gesleten waar het verdriet zich doorheen sleurt. Met volle kracht, hoewel minder overweldigend, toch volop aan het stromen dat verdriet. Samen gesmolten met de eerdere ervaringen van verdriet, verlies en rouw, slijpt het de groeven dieper. Laat het sporen achter op mijn ziel, die mij vormen naar de vrouw die ik nu aan het worden ben. Hoe ze eruit zal zien, weet ik niet, maar vast en zeker meer doorleefd en meer zichtbaar dan voorheen. Een uniek exemplaar.

weduwen

Ik wil net gaan schrijven over weduwen. Ik heb er een aantal ontmoet deze week en laat ik zeggen dat ik meer weduwen ken dan ik mij soms realiseer. Misschien omdat ze dat werden voor ik ze leerde kennen. En omdat zij hun leven weer hebben opgepakt voor ik ze leerde kennen.
Dan valt mijn oog op een bericht van MSN: rouwende Celine  Dion stelt fans teleur. Ik denk dat ik de afgelopen maanden iets gemist heb, ik wist niet dat ze in rouw was. Niet dat ik alles volg of mee krijg. Zo hoorde ik pas op zaterdagavond van de aanslagen in Parijs, terwijl het overal op het nieuws was... Goed, nu dit bericht. Ik lees het en wat blijkt? Haar man is afgelopen nacht overleden! Hoe zo stelt ze de fans dan teleur? Een beetje fan zal begrijpen dat ze een tijdje uit de running is en geen optredens zal doen. Zeker niet 2 dagen na overlijden.... Een beetje fan zal zelfs met haar mee rouwen.
Het zijn dit soort onnozele berichten die het beeld schetsen dat je altijd door moet kunnen gaan, altijd. Dat verdriet te veel ruimte in beslag neemt en dat je niet bij de pakken neer moet zitten. Maar rouwen is iets heel anders dan bij de pakken neer zitten. Rouwen is een oneindig proces dat altijd aanwezig is. Soms ongezien, soms ongemerkt, maar aanwezig voor de fijn gevoeligen. Dat ik er fijngevoeliger voor ben geworden laat zich raden.
Bij een gesprek met een weduwe die ik inmiddels 4 jaar ken, blijkt dat ik er anders naar kijk. Eerder had ik gedacht, dat na 22 jaar het verdriet wel doorleefd is, dat het onzin is om bij een nieuw levensfase stil te staan bij het hoe of wat als hij... Nu snap ik dat beter. Zij had graag oma willen zijn met de opa van hun kleinkinderen, dat doet pijn. Ook al is er een nieuwe liefde en ook al heeft ze geen idee of ze wel gelukkig samen ouder zouden zijn geworden. Elke levensfase krijgt het verdriet een ander aspect, een andere wending. Dat is niet zwelgen of verloren raken in het verdriet. Dat is het verdriet dragen en aankijken, het koesteren voor de liefde waar het mee verbonden is.
Verdriet verjaart niet, het tekent je en het vormt je. Jij vormt het verdriet, boetseert het en geeft het de plek die jij het geven kan. Soms houd je het vast, omarmt het en soms verafschuw je het,omdat het je eenzaam maakt en onbegrepen, in een wereld die pleit voor vrijheid van meningsuiting, als het maar niet om verdriet gaat. Verdriet, naast liefde de meest ingewikkelde emotie.

Kindersporen

In het vacuüm waarin ik vorige week verkeerde,is het lastig te bewegen. Het lijkt alsof alles kleeft en de mogelijkheid tot bewegen bemoeilijkt. In slow motion is het te doen, maar vooral even niet bewegen op stop snelheid, dat vraagt veel te veel energie.
De enige bewegingen die mogelijk zijn, zijn de bekende vertrouwde bewegingen. Die waar je niet bij hoeft na te denken. Die waar je vaste patronen voor hebt ontwikkeld. Je zou ze op gevoel of zelfs blond vlekkeloos kunnen uitvoeren. Zoals dat met lopen gaat, of fietsen, of typen met 10 vingers. Het is maar net welke beweging je het meest vertrouwd is. Wat je als kind erin hebt gesleten. Het gaat niet alleen om de lichamelijke bewegingen, maar net zo goed om de emotionele, die niet zo makkelijk waarneembaar zijn.
Als kind maakte ik mijn wereld klein en overzichtelijk wanneer ik te veel van de wereld niet begreep of te hard voelde binnen komen. Af en toe heb ik dat nog nodig, een kleine wereld waarin ik even niks hoef, behalve goed naar mijzelf  luisteren. Met het verschil dat ik nu weet dat ik dat nodig heb, als kind was het intuïtief. Een soort overlevingsmechanisme om op mijn eigen tempo vertrouwd te raken met de wereld die zo groot en veeleisend is.
Ik heb me vaak afgevraagd hoe ik mijn kinderen een goede basis kon geven om zich staande te houden in de wereld die ik als kind te overweldigend vond. Want ook ik stel eisen aan mijn kinderen, wat is daar in reëel? Ook het zieke kind had te maken met bepaalde verwachtingen die ik haar oplegde. Dat moet wel, dat hoort bij het opvoeden. Lars heeft nog steeds te doen met mijn verwachtingen. Andersom net zo. Wanneer ik hem zeg dat ik altijd voor hem zal klaar staan, heeft hij daar een ander beeld bij. Hij wil elke 2 tellen laten zien wat hij kan op de WII. Terwijl ik toch meer bedoel op het vlak van steun geven, hem begeleiden en opvoeden, zodat hij een stevige, zelfverzekerde jonge man zal zijn. Ik weet nog niet hoe ik dat moet doen. En misschien is dat alleen maar gaandeweg duidelijk te krijgen. Geen voorop gezet plan. We weten toch niet wat er voor ons ligt. Of hoe hij zijn Kindersporen ervaren zal.

vacuum

Vorige week leek er wel weer even zo'n vacuum te zijn getrokken in... ja in wat, mijn leven, mijn bezigheden, mijn emoties? Ik weet het niet. Het leek wel of de wereld weer even stil stond. De ijzel bevestigde dat gevoel voor mij nog eens. In en om huis ben ik wel druk bezig, maar de beweging om mij heen was ver te zoeken. Na de drukte van december is het terug schakelen naar 3 versnellingen lager en dat is altijd even wennen. Net als wanneer je uren lang op de snelweg rijdt en dan ineens door een 30 km wijk stapvoets moet rijden. Vind ik soms best lastig, alsof mijn hoofd ook even moeten wennen aan dat langzamere tempo. Zo heb ik dat deze maand ook weer.
Dat heb ik altijd met januari, maar nu is dat gevoel versterkt, sinds vorig jaar zeg maar. Het is maar goed dat er bezigheden zijn die ik altijd door kan blijven doen. Dat is het voordeel van werken aan huis of eigenlijk in huis. Het heeft ook nadelen. Want wanneer je dan een nieuwe smeltketel aanschaft, omdat dat professioneler, efficienter en veiliger is, dan wil je die natuurlijk meteen uit proberen. Ook als het 7 uur 's avonds is. Het eerste kaarsvet om 8 uur gesmolten is, de kaarsen moeten koelen en om 9 uur nog een keer opgeschonken moeten worden, om 11 uur het kaarsvet nog steeds gesmolten, ook al staat de ketel al vanaf 9 uur uit, en ik het niet laten kan, dat gesmolten kaarsvet ongebruikt te laten staan, terwijl ik nog heel veel drijfkaarshartjes wil maken voor weer een nieuwe op stapel staande actie... sta ik toch om 11 uur nog kaarsjes te maken. Ja dat is het nadeel van een enthousiaste ondernemer. Voordeel is wel dat ik vanochtend een volle tafel met drijfkaarsjes had staan. Vind ik dan toch wel heel erg leuk! En wat weinig moeite om op deze manier kaarsen te maken. Zo veel beter, zo veel minder gepruts, gehak en gesnijd. Dus bye bye ranja blikken. Weer een goed voornemen vervuld en wat is het jaar nog jong. Dat beloofd wat voor de rest van het jaar.
En alsof de smeltketel nog meer doet smelten, stroomt het weer kaarsresten, een tasje hier, een tasje daar. Laat maar komen! Verder zit er ook weer stroom op de agenda, verschillende uitnodigingen om met de Lichtpuntjes een stand te vullen. Wat is dat toch leuk.
Het vacuum zal niet alleen voor mij gelden, het zal voor iedereen weer even terug schakelen zijn in de orde van de dag. Na weer wekenlang toegeleefd te hebben en opgeslokt te worden door de drukte die december toch altijd met zich mee brengt., is het altijd een weekje bij komen om vervolgens weer op gang te komen.
Nu moet ik weer op gang komen om de maaltijd van vanavond in elkaar te toveren. Eens kijken of me dat lukken gaat, tussen het dweilen, opruimen en inpakken door.

diagnose: rouw

Verdriet, rouw. Het is bedriegelijk te denken dat ouderen beter weten hoe om te gaan met rouw, verlies en het intense gemis van hun dierbaren. Ik realiseer me dat heel goed. De oudere generatie is opgegroeid met het motto 'niet zeuren, maar doorgaan.' Alsof praten over onze dierbaren zeuren is. Natuurlijk is dat het niet. Hoe houden we ze bij ons? hoe laten we ze los, maar houden we ze toch in ere, in ons hart, in onze herinnering, in ons leven? Door over ze te vertellen, door ze te laten herleven in verhalen en al hun avonturen met ons of naast ons.
Een lange levenswandel achter de rug, wil nog niet zeggen dat er al eerder rouw is geweest, of dat eerdere rouw verwerkt is. Wanneer een 'verse' weduwe vertelt dat ze zoveel vergeet de laatste tijd, dat ze zo moe is en dat ze zich minder fit voelt, concludeert ze zelf dat het wel de leeftijd is. Ze is twee keer zo oud als ik, plus nog een beetje. Ik kijk haar aan, buig naar haar toe en zeg: nee, dat is niet waar. Ook jonge mensen in de rouw hebben dezelfde klachten. Ze kijkt me verbaasd aan, echt waar? Echt, ik hoor het zo vaak, merk het zelf ook. Nu alleen maar hopen dat ze het onthoud, haha.
Ook blijken de stembanden het niet zo fijn te doen in de periode van rouw. Hoe kan het ook anders, wanneer de emoties op de keel slaan en ze dicht knijpt. Ergens vind ik het wel logisch, maar dat is ook omdat ik het zelf aan de lijve heb ondervonden.
Het verbaasd mij, op mijn beurt, dat leeftijd niet de vaardigheden van de rouw mee geeft. Er is nog veel te doen, in dat land van rouw. Maar zonder getrek, met de zachtheid van toelaten, accepteren en dan weer een draadje oppakken, kijken of dat het goede draadje is, om een stap verder te zetten. De rouwende moet het wel zelf willen, dat draadje op pakken, anders wordt het wel getrek en dat is het laatste wat de rouwende nodig heeft. Door zelf het draadje op te pakken, word er weer vertrouwen herwonnen, dat het leven nog geleefd kan worden. Het draadje dat het verdriet verweefd met het leven dat door gaat. Het is ingewikkeld, zeker wanneer het draadje een onmogelijk knoop heeft opgelopen. Het gebeurt allemaal, het mag allemaal. Net als met een bolletje wol dat in de knoop zit, is het geduldig ontwarren de enige oplossing. De bevrijding van de knoop is reden tot vreugde, opluchting en een vergroten van het vertrouwen, wanneer de rouwende de knoop zelf heeft onward. Moedig aan, wanneer de worsteling pijnlijk is om te zien, maar neem het niet over. De 1 kan het sneller dan de ander, maar dat wil nog niet zeggen dat de 1 het beter doet dan de ander. Er zijn immers geen winnaars in het land van rouw. Mijn verdriet is niet groter dan het jouwe of erger dan het jouwe, we hebben allemaal precies dat verdriet en dat voelt precies zwaar genoeg.

Opruimen

Het lijkt wel alsof ik niets anders doe dan opruimen, uitzoeken en weg gooien. Dat heeft niet alleen betrekking op het huis en de tuin. Maar ook op de kaarsen. Wil ik het 1 een plek geven, moet het andere ruimte maken. Allemaal prima, maar het is meer dan alleen spullen een nieuwe bestemming geven. Het is het verleden een nieuwe plek geven en hoeveel ruimte mag ik bewaren voor dat verleden? Hoeveel ruimte sta ik mezelf toe? En hoeveel ruimte wordt beschikbaar gesteld aan de toekomst?
Als ik dan kijk hoeveel mensen ik help hun verleden op te ruimen, dan wordt er veel in beweging gezet. Niet alleen bij mij, want geloof me sommige kaarsen ruiken naar een lang vervlogen, stoffig verleden. Waar je na het om smelten gelukkig niks meer van merkt.
Opruimen...het is soms een marathon, na een marathon. En zie je verschil? Dat is het nou net: niet of nauwelijks. Want er is veel op te ruimen van verborgen plekken, waarvan je was vergeten dar er nog iets lag. Het komt wel, ooit. Ik doe vandaag nog 1 poging om de huiskamer gezellig te maken...

voor De bakker

De dood kan zo maar je leven in zeilen, daar worden geen afspraken voor gemaakt. Totaal onvoorbereid is het daar en heeftbje dierbare uit je leven genomen. Of ook al was je voorbereid, wist je dat het gebeuren zou, op wat komen gaat is geen voorbereiding. Hooguit putten uit eerdere ervaringen.
Juist dit is waarom ik graag mee doe aan de zondagmiddag bijeenkomsten, waarop nabestaanden bij elkaar komen. Onder het genot van een kopje koffie, thee en dit keer nieuwjaarsrolletjes in een gezellig koffiehuis, met een warme gastvrouw en enthousiaste gastheer. De gastheer is een bekende van me, een indirecte collega van een vorige werkgever. De wereld is klein.
Gisteravond troffen we de laatste voorbereidingen, nog even door spreken en verbinden wat nog een los eindje had. Het had in 10 minuten tijd klaar kunnen zijn, we voelen elkaar, dus dat voed elkaar ook. De meeste tijd gaat zitten in de uitwisseling van onze levenservaringen. Terloops, n.a.v., de gladheid, komt onze plaatsgenoot ter sprake. Het eerste dodelijke slachtoffer van de gladheid. Wat nog wonderlijk is, gezien het aantal ongelukken dat er plaats vind. Deze man ging alleen maar de hond uit laten, vermoedelijk voor hij naar het werk ging. Iets dat hij met veel plezier deed, al heel lang en tot zijn pensioen graag had gedaan.
Hij is ten val gekomen en verkeerd neer gekomen, het leven verliet hem. De krantenbezorger vond hem, wat vreselijk moet zijn. Reanimeren had geen zin meer. Vrouw en kind blijven achter, onvoorbereid.
De visite weet mij te vertellen dat hij bij de appie werkt als bakker. In de wijk waar hij woonde. Ik realiseer me, dat ik die bakker ken, hij is als geen ander de bakker. Een heerlijke vrolijke vent, ik heb hem nooit een keer chagrijnig gezien. Ik ken hem van de tijd dat we allebei in Groningen bij de appie werkten. Toen werkte ik op de broodafdeling, deli en kaasafdeling. Hij deed 'houdbaar'. Later gingen we allebei naar Assen, ik naar een heropend filiaal en hij naar het grote filiaal, waar ik vaste klant was en hem dus geregeld trof. Altijd een praatje of een vrolijke groet. Hij nodigde me zelfs uit op zijn bruiloftsreceptie, waar ik met een andere collega heen ging. Toch heb ik hem al in geen jaren meer gesproken. Toch doet het mij wat. Want nu snap ik wat hij voor mij betekende. Hij was iemand waarvoor je niet meer hoefde te zijn, dan je was. Hij had geen oordeel. Hij genoot van het leven en was de koning te rijk met het werk wat hij deed. Iets wat ik op die leeftijd nog niet vaak had mee gemaakt en een mentaliteit die mij vreemd was. Ik voelde me nooit goed genoeg en nooit voldoen aan de verwachtingen (die natuurlijk in mijzelf liggen, weet ik nu). Hij gaf me het gevoel dat dat er niet toe deed, niets meer te verwachten dan wie je bent.
Door zijn dood snap ik ineens wat hij betekend heeft. Voor hem misschien vanzelfsprekend en hij had gelachen als ik dit ooit tegen hem had gezegd. Maar daarom níet minder belangrijk om af en toe stil te staan bij wat de mensen om je heen voor je betekenen en het ze te vertellen. De dood wacht, je weet nooit hoe lang.

IJzig weer

Net als gister doen de scholen liever voorzichtig dan overmoedig en mogen de leerlingen een bonusvakantie houden. Lars dus ook, hij vindt het heerlijk, zolang hij maar niet naar buiten hoeft. Laat dat nou ook afgeraden worden, hoewel er echt geschaatst word op straat, in de wijken dan. Niet bij ons voor, daar doen de strooiploegen verwoede pogingen om het 'ijs te breken', of eigenlijk te smelten, maar heb nog niet uitgeprobeerd of dat ze ook lukt. Rustig is het in elk geval in de straat. En ik vind het best. Ik had me de afgelopen weken voorgenomen om even pauze te nemen van het harde werken. Ik had dan ook alle benodigdheden opgeruimd en de tafel was een week lang keurig bedekt met een tafelkleed. Een week is heel lang, voor mijn doen. Zeker wanneer ik gweoon thuis ben. Het enige dat goe op stroom blijkt te zijn is de inzameling. Die ging onophoudelijk door, regelmatig ging de deurbel of stond er weer een doos klaar. Laten we zeggen dat dat het resultaat is van investeren in naambekendheid.
Die vergroting van de voorraad maakte het alleen wel noodzakelijk om weer eens op te ruimen. Ook de voorraad zelf moest gesorteerd en gestapeld worden, in de schuur was geen doorkomen meer aan, tussen de dozen en tassen door. En ik hou niet van chaos... Tenminste niet wat betreft mijn werkzaamheden. Dus een paar uur opruimen, sorteren en ik had weer overzicht.
Nu ben ik gister volop aan het werk gegaan. Van de KNMI mocht ik toch nergens heen, dus kon ik net zo goed weer bezig gaan. En het was even op gang komen, maar nu merkte ik weer hoe ik dat nodig heb! Iedereen noemt het wel mij therapie, mijn verwerking, maar nu voelde ik me echt beter. Aan het eind van de dag had ik 36 grote kaarsen gemaakt, waarvan 2 lichtingen regenboogkaarsen. Met dank aan de kou, want dan gaat jet sneller met het koelen. Vandaag dus weer de productie gestart en dat is fijn. Nu alleen nog een oplossing zoeken voor een bijkomend probleem: waar laat ik de voorraad Lichtpuntjes? Dat wordt nog meer opruimen dus, om daar weer plek voor te maken. Zucht, ik verveel me voorlopig nog niet.

ijsvrij en spelen met herinneringen

Schreef ik gister niet dat de school weer begonnen is? Dat was dus 1 dag, vanochtend kon je op straat schaatsen, dus school dicht. Dat vindt Lars dan helemaal niet erg. Ik ook niet, ik wou alleen dat ik het geweten had, dan had de wekker niet eerst drie keer gejengeld voor ik uit bed stapte. Op staan is niet mijn favoriete bezigheid van de dag op het moment, maar wel een essentieel onderdeel wil je de dag überhaupt beginnen. Dus maar even niet nadenken en op staan. Tot nu toe is me dat altijd wel gelukt, dus waarom niet nu nog steeds?
Vervolgens had ik net tegen Lars gezegd op tijd weg te willen, omdat het wel glad zou zijn... Zijn tassen klaar en toen de mail gelezen dat de school in elke geval later zou beginnen, om later te lezen het voor vandaag maar helemaal voor gezien te houden.
Lars vermaakt zich ineens weer prima met Mirthe's speelgoed. In elk geval het deel dat zij voor zichzelf heeft opgeëist en Lars bij haar naderende dood al had verzekerd te mogen hebben. Toch heeft het al die tijd in de kast gelegen. Hooguit een enkele keer in handen gehad om uit te zoeken, of alleen eennpoging daartoe. Want het valt niet mee, om alles uit te zoeken en opnieuw een plekje te geven, hier of bij een nieuwe eigenaar/ eigenaresse. Het resultaat van de laatste opruim poging is dat Mirthe's kamer vol staat met speelgoed. Poppen die opnieuw worden aangekleed, want Mirthe kleedde ze allemaal uit. Beneden staat speelgoed in bakken klaar om naar haar kamer gebracht te worden en uit te zoeken. Lars ziet weer vertrouwd speelgoed en trekt er wat tussen uit. Vervolgens stalt hij de hele tafel uit: de winkel is open mama. Ik krijg van alles geserveerd, blijkbaar is het geen standaard winkel, eerder een proeverij. Cakejes, ijsjes, sla, bonen, ketchup, noem maar op, het passeert de revue.
Het doet me goed dat hij zo gemakkelijk dat speelgoed weer beet pakt en er nieuwe herinneringen aan laat kleven. En tegelijk mis ik haar dan nog meer, haar gekwebbel en haar doortastende manier van spelen, ze wist altijd precies hoe ze het hebben wou. Natuurlijk moest het cakeje in de thee pot of in het theekopje. En de chocola kon best gebakken worden met de pizza. Daar kon ik mij nog wel eens in vergissen, tot haar ergernis.

opnieuw beginnen

School is weer begonnen. Veel van mijn plannen heb ik uitgesteld tot januari, of daarna. Veel ligt ook wel in de week bij deze of gene. En sommige plannen worden ook concreet uitgevoerd, deze week. Maar toch is er dat overweldigende gevoel. Januari is de maand van 'opnieuw beginnen' of van simpel weg een nieuw begin. Wat geweest is geweest, hebben we het niet meer over en op naar en nieuw jaar met nieuwe kansen. Dat was niet de reden om sommige zaken uit te stellen. Het was in december gewoon te druk om ook nog allerlei lijntjes op te pakken die makkelijk even konden wachten. Maar ik merk nu dat ik niet meteen weer op de modus van intitiatief nemen en aan pakken zit.
Hoewel er vandaag toch weer genoeg stof tot nadenken is neergedaald, tegelijk met die sneeuw hier, zo lijkt het. Er stond een interessant gesprek gepland met iemand die we de afgelopen jaren vaker hebben gezien, hij is op de hoogte van sommige ontwikkelingen, maar niet van Mirthe's overlijden. Hij weet wel dat we bezig zijn 'opnieuw te beginnen'. Ieder apart een nieuw leven opbouwen. En dat is waar deze afspraak om gaat. Het gaat om het huis en hoe dat een plek heeft in de huidige en toekomstige situatie. Er zijn nogal wat haken en ogen, die ik je zal besparen.
Nu was ons contactpersoon ziek en dus werd er door een waarnemer invulling aan deze afspraak gegeven. Al meteen gaf hij aan dat we toch wel wat voor de kiezen hebben gehad. Hij weet waarvoor de afspraak is gemaakt, maar wat hij verder weet, weet ik niet. Wanneer hij hoort dat we al een paar jaar gebruik maken van de sociale voorzieningen, snapt hij wel dat het allemaal niet makkelijk is geweest. Dan komt Mirthe ter sprake. Enigszins verbaasd over de manier waarop we dit vertellen, concludeert hij dat we wel het ergste hebben meegemaakt wat je je kan voorstellen. En ja als je zo het op een rijtje zet hoe ons leven 3 jaar geleden op zijn kop werd gezet, dan is dat best wel 'schrijnend'. Zo is het ons ook meerdere keren terug gegeven, dat mensen uit onze omgeving onze situatie 'schrijnend' vinden. Ik vind dat heel erg om te horen. En als je er van de buitenkant naar kijkt is dat misschien wel zo. Maar nog voelt het niet zo voor mij. Nog steeds voel ik me rijker dan ooit.
Terwijl we in dit gesprek de conclusie trekken dat het wel heel triest klinkt, als je alles op een rijtje zet. Kan ik het niet helpen en schiet in de lach, ney als de andere aanwezigen. Daar teken ik voor: lachend opnieuw beginnen. Het ergste is achter de rug en ik zal het er nog vaak genoeg over hebben!
Voor vandaag is dit weer genoeg geweest van al die plannen die er nog liggen. Het jaar is nog jong en de toekomst nog lang.

Januari

Januari

Maand van rust
Maand van inkeer
Maand van winter
Maand van kou

Maand van nieuw begin
Maand van leegte
Maand van stilte
Maand van donker

Januari van nieuw jaar
Januari van tijd opnieuw beginnen
Januari waarin jij weer niet bent
Januari van opnieuw bloedend hart

De stilte is grootser
De rust overweldigend
De leegte kouder
De ruimte leger



Tweede januari zonder, nu weet ik wat dat is. Gewapend tegen de overweldigende leegte, met plannen genoeg voor een toekomstige uitvoering. Met allen dezelfde voornemens als de dag dat Mirthe de aarde verliet: leven voor mezelf, zorgend voor Lars, hand in hand met Mirthe. Elke dag is dit voornemen de reden dat ik op sta. Sommige dagen is dat al een opgave op zich. Sommige dagen worden lichter door wat er gebeurt, wat er ontstaat. Sommige dagen sta ik niet stil bij wat er allemaal speelt en geniet ik, op mijn manier, van mijn nieuwe leven.
Tweede januari is anders tot nu toe, dan de eerste. De maand is nog jong, we gaan het mee maken, hoe die de rest van de maand voelt.