Wanneer kan je kiezen? Juist, als er meerdere opties zijn. En als je beseft dat er meerdere opties zijn jan dat een aanzet tot een keuze zijn. Hoe kom je tot dat besef?
Meestal moet er dan eerst ruimte in je hoofd zijn. Een bepaald inzicht in het proces. Afhankelijk van de keuze die je gaat maken. Maar zelfs voor het kiezen van een maaltijd in het restaurant is handig dat je weet wat je kan kiezen. Wil je chinees eten dan is handig dat je dat bij de chinees besteld en niet bij de shoarmazaak (al zijn er plekken waar dat zelfs geen probleem is). Punt is dat je een keuze maakt op basis van wat je weet en waarschijnlijk op basis van eerdere ervaringen. Je gaat waarschijnlijk kiezen voor eten waar je zin in hebt. Je hebt er zin in, omdat je eerder hebt ervaren dat je dat lekker vind. Logisch toch?
Laten we dan de vertaalslag maken naar de rouw. Men zegt dat er een keuze is met betrekking tot hoe je met verlies om gaat. Tot op zekere hoogte onderschrijf ik dat volledig. Alleen moet daarbij wel rekening worden gehouden met de eerdere ervaring met betrekking tot verlies.
Die ervaringen bepalen namelijk of je kan kiezen of dat je het ondergaat omdat er gebrek is aan verlieservaringen. Of gebrek aan succesvol omgaan met verlies, want dat kan natuurlijk ook.
Verlies is nou niet een dagelijks voorkomende ervaring. Zeker niet in de mate dat deze een traumatiserende uitwerking heeft op iemands leven. Zelf weer je dan niet direct dat het trauma zich voltrekt, je gaat simpelweg over in een overlevingsstand. Het besef van de impact komt pas later.
Zelf weet ik inmiddels dat ik een keuze heb in hoe ik wil omgaan met het verlies. Wat niet wil zeggen dat het altijd lukt, daarvoor is het verlies te ingrijpend en de grip nog niet altijd wat het zou kunnen zijn. Biet dat ik denk dat grip altijd volledig kan of gewenst is. Besef van de eigen kwetsbaarheid geeft wen puurheid en een schoonheid die bij volledige grip niet van toepassing is. Maar dat terzijde.
Keuzes maken heeft een nauwe verbinding met ervaring. Als ik een gerecht niet ken, kan ik moeilijk kiezen of ik het lekker vind. Dus ervaring opdoen met verlies geeft weerbaarheid op de lange termijn, kort door de bocht gezegd. Sommigen breken af bij de eerste verlieservaring. Wat overigens geen schande is en niks zegt over de toekomstige weerbaarheid.
Waar ik naartoe wil, is het kind dat niet kan kiezen. Simpelweg omdat het niet wordt aangeboden of erop gewezen wordt dat een keuze voor handen is. Het aanbod kan de druk doen afnemen. Zoals voor zoonlief mogelijk had gegolden afgelopen vrijdag. Al denkt hij zelf van niet, zeg ik eerlijkheidsgetrouw. Ik hecht aan de ruimte van een keuze. Ik hou mezelf geregeld voor in spannende momenten dat ik kan kiezen om door te gaan, te stoppen of te pauzeren. Dat helpt mij. Dat gerecht is mij vaak goed bevallen. Nu is het mijn keuze om dit mijn zoon te leren, dat hij altijd kan kiezen. Dus we gaan maar eens wat verschillende gerechten proeven, bij wijze van spreken dan.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten